คำถามเกี่ยวกับยา
โดย วันทนีย์ โลหะประกิตกุล
เรื่อง : พาลิเพอริโดน (Paliperidone)
- ใช้รักษาโรคจิตเภท (Schizophrenia) และบางกรณีก็นำมาใช้รักษาโรคอารมณ์สองขั้ว (Bipolar disorder)
- ผลต่อระบบหัวใจและหลอดเลือด: เช่น หัวใจเต้นเร็ว หรือ หัวใจเต้นผิดจังหวะ หรือ หัวใจเต้นช้า ความดันโลหิตสูง หรือความดันโลหิตต่ำ คลื่นไฟฟ้าหัวใจผิดปกติ ใบหน้าแดง เกิดลิ่มเลือดในหลอดเลือดดำ
- ผลต่อระบบประสาท: เช่น ปวดศีรษะ ง่วงนอน วิงเวียน ตัวสั่น ลิ้นแข็ง/ลิ้นเคลื่อนไหวผิดปกติ มีอาการชัก ความรู้สึกสัมผัสเพี้ยน
- ผลต่อสภาพจิตใจ: เช่น นอนไม่หลับ วิตกกังวล ฝันร้าย ซึม มีความรู้สึกอยากทำร้ายตนเอง เกิดอาการคลั่ง อารมณ์ทางเพศถดถอย กระสับกระส่าย
- ผลต่อระบบทางเดินอาหาร: เช่น อาเจียน รู้สึกไม่สบายในช่องท้อง ท้องเสียหรือไม่ก็ท้องผูก อาหารไม่ย่อย ปากแห้ง คลื่นไส้ น้ำลายมาก ท้องอืด ตับอ่อนอักเสบ
- ผลต่อระบบทางเดินหายใจ: เช่น เยื่อจมูกอักเสบ เกิดโรคติดเชื้อระบบทางเดินหายใจส่วนบนได้ง่าย ไอ หลอดลมอักเสบ ไซนัสอักเสบ หายใจขัด/หายใจลำบาก ปอดบวม ทอนซิลอักเสบ
- ผลต่อระบบการเผาผลาญพลังงานของร่างกาย: เช่น น้ำหนักตัวเพิ่มหรืออาจลดลง เบื่ออาหารหรือรับประทานอาหารได้มากขึ้น น้ำตาลในเลือดสูงหรือไม่ก็ต่ำ คอเลสเตอรอลในเลือดเพิ่มขึ้น
- ผลต่อระบบกล้ามเนื้อและกระดูก: เช่น ปวดหลัง ปวดกล้ามเนื้อ กล้ามเนื้อหดเกร็งตัว ปวดข้อ ข้อบวม ปวดต้นคอ
- ผลต่อตา: เช่น ตาพร่า ตาแห้ง จอตาอักเสบ
- ผลต่อระบบเลือด: เช่น เกิดภาวะโลหิตจาง เม็ดเลือดขาวต่ำ ภาวะเกล็ดเลือดต่ำ
- ผลต่อระบบต่อมไร้ท่อ: เช่น ปริมาณฮอร์โมนโปรแลกตินในเลือดเพิ่มขึ้น มีสารคัดหลั่ง/น้ำนมออกจากหัวนม หน้าอก/เต้านมโต
- ผลต่อระบบทางเดินปัสสาวะ: เช่น เกิดทางเดินปัสสาวะอักเสบ/โรคติดเชื้อระบบทางเดินปัสสาวะได้ง่าย ปัสสาวะขัด/ปัสสาวะลำบาก
- ผลต่อผิวหนัง: เช่น เกิดผื่นคัน
- ผลต่อตับ: เช่น ค่าเอนไซม์การทำงานของตับในเลือดเพิ่มขึ้น มีอาการตัวเหลือง
- อื่นๆ: ประจำเดือนขาดในสตรี
- ห้ามใช้กับผู้ป่วยโรคไตที่มีความรุนแรงโรคระดับปานกลางขึ้นไป ผู้ป่วยที่มีประวัติ หัวใจเต้นผิดปกติ เพราะยานี้สามารถทำให้อาการโรคดังกล่าวกำเริบ และทวีความรุนแรงได้มากขึ้น
- ห้ามใช้กับสตรีมีครรภ์/ตั้งครรภ์ สตรีในภาวะให้นมบุตร นอกจากมีคำสั่งจากแพทย์
- ระวังการใช้ยานี้กับผู้สูงอายุที่มีโรคความจำเสื่อมร่วมด้วย มีรายงานทางคลินิก พบว่าผู้สูงอายุที่ใช้ยาพาลิเพอริโดน มีโอกาสเสียชีวิตจากอาการหัวใจวาย หรือ จากภาวะปอดบวม
- ขณะที่ได้รับยานี้ แล้วมีอาการวิงเวียน ห้ามมิให้ผู้ป่วยขับขี่ยวดยานพาหนะต่างๆ หรือทำงานกับเครื่องจักร
- ผู้ที่ได้รับยาชนิดนี้ จะต้องใช้เวลาพอประมาณจึงจะทำให้อาการทางจิตดีขึ้น ในช่วงเวลานี้ ห้ามปรับขนาดการใช้ยานี้หรือหยุดใช้ยานี้กะทันหันโดยมิได้ขอคำปรึกษาจากแพทย์
- ห้ามรับประทานยานี้พร้อมเครื่องดื่มแอลกอฮอล์ เพราะจะก่อให้เกิดอาการวิงเวียน และกระทบต่อการทำงานของหัวใจ มากยิ่งขึ้น
- ยาพาลิเพอริโดน อาจทำให้ระดับน้ำตาลในเลือดของผู้ป่วยสูงขึ้น สังเกตจากผู้ป่วยจะมีอาการกระหายน้ำ รู้สึกสับสน ง่วงนอน หน้าแดง หายใจเร็ว ลมหายใจมีกลิ่นคล้ายผลไม้ กรณีพบเห็นอาการเหล่านี้ ต้องรีบพาผู้ป่วยไปพบแพทย์
- ห้ามนำผู้ป่วยไปอยู่ในที่ที่มีอากาศร้อน เพราะผู้ที่ได้รับยานี้มีโอกาสเกิดลมแดดได้ง่าย
- การใช้ยาพาลิเพอริโดน อาจนำมาซึ่งภาวะ/กลุ่มอาการเอ็นเอ็มเอส Neuroleptic Malignant Syndrome (NMS) โดยผู้ป่วยอาจมี อาการไข้ กล้ามเนื้อหดแข็งเกร็ง รู้สึกสับสน หัวใจเต้นเร็ว มีความคิดแปลกๆ เหงื่อออกมาก
- ยานี้สามารถทำให้น้ำหนักตัวผู้ป่วยเพิ่มขึ้น
- ยาพาลิเพอริโดน อาจทำให้ระดับฮอร์โมนโปรแลกตินในเลือดเพิ่มมากขึ้น สังเกตจากผู้ป่วยจะมีหน้าอก/เต้านมขยายใหญ่ขึ้น และ/หรืออาจมีน้ำนมไหลผิดปกติ ให้รีบปรึกษาแพทย์
- ห้ามใช้ยาพาลิเพอริโดนร่วมกับยา Biszoprolol (ยาลดความดันโลหิต) เพราะจะทำให้มีภาวะความดันโลหิตต่ำมากตามมา
- หลีกเลี่ยงการใช้ยาพาลิเพอริโดนร่วมกับยา Azithromycin เพราะจะเพิ่มความเสี่ยงของการเกิดอาการหัวใจเต้นผิดจังหวะจนส่งผลรุนแรงต่อร่างกายผู้ป่วย
- ห้ามใช้ยาพาลิเพอริโดนร่วมกับยา Haloperidol เพราะจะส่งผลต่อการทำงานของ คลื่นไฟฟ้าหัวใจ และทำให้หัวใจเต้นผิดจังหวะ
- การใช้ยาพาลิเพอริโดนร่วมกับยา Bupropion อาจก่อให้เกิดความเสี่ยงต่อการเกิดอาการชัก หากจำเป็นต้องใช้ยาร่วมกัน แพทย์จะปรับขนาดรับประทานให้เหมาะสมกับผู้ป่วยเป็นรายบุคคลไป